وظیفه ویتامین D دقیقا چیست و کمبود آن چه مشکلی برای ما دارد؟

این ویتامین که هم در بدن ترشح شده و هم با مواد غذایی به بدن وارد می‌شود، به بدن در جذب و نگهداری کلسیم و فسفر کمک می‌کند. همانطور که میدانید این دو عنصر برای ساخت استخوان‌ها بسیار مهم هستند. همچنین، مطالعات آزمایشگاهی نشان می‌دهد که ویتامین D می‌تواند رشد سلول‌های سرطانی را کاهش دهد، به کنترل عفونت‌ها و کاهش التهاب کمک کند.

بسیاری از اندام‌ها و بافت‌های بدن دارای گیرنده‌هایی برای این ویتامین هستند که نقش مهمی فراتر از سلامت استخوان را نشان می‌دهد. دانشمندان فعالانه در حال بررسی سایر عملکردهای احتمالی هستند. بنابراین کمبود ویتامین D می‌تواند بخش زیادی از این امور که برای بدن حیاتی هستند را مختل کند.

اکثر متخصصان 600 تا 800 واحد بین المللی ویتامین D در روز را توصیه می‌کنند. (مقدار ویتامین D در غذاها و مکمل ها معمولاً بر حسب واحدهای بین المللی یا IU بیان می شود.)

نشانه‌ها و عوارض کمبود ویتامین D

ضعف سیستم دفاعی بدن و بیماری‌های پیاپی:

یکی از مهمترین نقش های این ویتامین در بدن تقویت سیستم دفاعیست. این ویتامین بطور مستقیم با سلول‌هایی که مسئول مقابله با عفونت‌ها هستند در ارتباط است. اگر زیاد به آنفولانزا یا سرماخوردگی مبتلا می‌شوید کمبود این ویتامین می‌تواند یکی از دلایل باشد.

احساس خستگی مزمن و بی‌پایان

جذب ناکافی ویتامین D می‌تواند یکی از دلایل خستگی‌های زودهنگام باشد. عموما به این عامل کمتر سایر دلایل بی‌خوابی نظیر استرس، افسردگی و … توجه می‌شود. در برخی موارد مکمل‌های این ویتامین کم خوابی را برای مبتلایان قابل تحمل‌تر کرده‌اند. با‌اینحال این حوزه از آثار کمبود آن نیازمند تحقیقات بیشتریست.

کمردرد و استخوان‌درد

ویتامین D با جذب کلسیم به سلامت استخوان ها کمک می‌کند. مطالعات بر روی افراد مبتلا به کمردرد کم‌بودن سطوح این ویتامین را در برخی از آنها نشان می‌دهد. همچنین بررسی 81 مطالعه نشان داد که افراد مبتلا به ورم مفاصل، درد عضلانی و درد گسترده مزمن نسبت به افرادی که این شرایط را ندارند، سطح vitamin D کمتری دارند.

افسردگی

برخی تحقیقات میان افسردگی و کمبود vitamin D در افراد مسن همبستگی نشان می‌دهند. اگرچه مطالعات متناقضی نیز در این حوزه وجود دارد.

تاخیر در بهبود زخم

در واقع، نتایج یک مطالعه در لوله آزمایش نشان می دهد که ویتامین D تولید ترکیباتی را افزایش می‌دهد که برای تشکیل پوست جدید به عنوان بخشی از فرآیند بهبود زخم بسیار مهم هستند. یک بررسی نشان داد که کمبود vitamin D جنبه‌های خاصی از درمان را در افرادی که جراحی دندان انجام داده‌اند، به خطر می‌اندازد.

نقش ویتامین D در کنترل التهاب و مقابله با عفونت‌ها نیز ممکن است مهم باشد. یک مطالعه قدیمی بر‌روی 221 نفر، که 112 نفر از آنها عفونت‌های پا مرتبط با دیابت داشتند، نشان داد افرادی که کمبود شدید vitamin D داشتند، احتمال بیشتری دارد که سطوح بالاتری از نشانگرهای التهابی داشته باشند که می تواند بهبودی را به خطر بیندازد.

شما می‌توانید پژوهش‌هایی که در بخش نشانه های کمبود ویتامین D به آنها اشاره شده اند را اینجا ببینید.

ویتامین D و کرونا

از دسامبر 2019 ویروسی از خانواده کروناها صفحه جدیدی در زندگی ما گشود که اثار و درد های آن تا نسل‌ها با ما خواهد بود. روزهای تاریک اول همه‌گیری، زمان هایی که حتی نمی دانستیم ماسک زدن چقدر مهم است و یا اینکه ویروس دقیقا چطور منتقل می‌شود و در بدن چه می کند، یک چیز کاملا مشخص بود: vitamin D یکی از راه‌های نجات است. در مورد تاثیر این ویتامین در بهبود کرونا مطالعات زیادی شده است. بعنوان مثال این مقاله نشان داده است که:

کمبود ویتامین D ممکن است خطر ابتلا به عفونت COVID-19 و احتمال بیماری شدید را افزایش دهد. بنابراین، ما مکمل ویتامین D را برای جلوگیری از COVID-19 و پیامدهای منفی آن توصیه می کنیم.

رابطه ویتامین D با چاقی

داشتن سطوح ناکافی ویتامین D ممکن است با افزایش وزن ناخواسته مرتبط باشد. یک مطالعه روی زنان بالای 65 سال نشان داد که شرکت کنندگانی که سطح ویتامین D کمتری داشتند افزایش وزن بیشتری را تجربه کردند.

بررسی سیستماتیک 23 مطالعه مختلف ارتباط مشابهی بین کمبود ویتامین D و چاقی نشان داد. نتایج بررسی نشان داد که کمبود ویتامین D در شرکت‌کنندگان چاق حدود 35 درصد و در شرکت‌کنندگانی که اضافه وزن داشتند 24 درصد بیشتر بود. شما می‌توانید ادامه مطالعات در این لینک ببینید.

برخی فواید ویتامین D

کمبود ویتامین D می‌تواند منجر به از دست دادن تراکم استخوان شود که می‌تواند به پوکی استخوان و شکستگی (استخوان های شکسته) کمک کند. کمبود شدید ویتامین D همچنین می‌تواند منجر به بیماری های دیگر شود. در کودکان می‌تواند باعث راشیتیسم شود.

راشیتیسم یک بیماری نادر است که باعث نرمی و خمیدگی استخوان‌ها می‌شود. در بزرگسالان، کمبود شدید ویتامین D پوکی استخوان ایجاد می‌کند. استئومالاسی باعث ضعف استخوان ها، درد استخوان و ضعف عضلانی می‌شود.

محققان در حال مطالعه ویتامین D برای ارتباط احتمالی آن با چندین بیماری از جمله دیابت، فشار خون بالا، سرطان و شرایط خودایمنی مانند مولتیپل اسکلروزیس هستند. آنها باید قبل از اینکه بتوانند اثرات ویتامین D را بر این شرایط درک کنند، تحقیقات بیشتری انجام دهند.

چرا ویتامین دی D مهم است؟

ویتامین D یکی از ویتامین هایی است که بدن شما برای سالم ماندن به آن نیاز دارد. نقش مهمی در حفظ تعادل کلسیم در خون و استخوان ها و در ساخت و نگهداری استخوان ها دارد.

به طور خاص، شما به ویتامین D نیاز دارید تا بدن شما بتواند از کلسیم و فسفر برای ساختن استخوان ها و حمایت از بافت های سالم استفاده کند.

با کمبود مزمن و/یا شدید ویتامین D، کاهش جذب کلسیم و فسفر توسط روده ها منجر به هیپوکلسمی (سطح پایین کلسیم در خون) می شود. این منجر به هیپرپاراتیروئیدیسم ثانویه می شود (غدد پاراتیروئید بیش فعال تلاش می کنند سطح کلسیم خون را در حد طبیعی نگه دارند).

هر دو هیپوکلسمی و هیپرپاراتیروئیدیسم، اگر شدید باشند، می توانند علائمی از جمله ضعف و گرفتگی عضلات، خستگی و افسردگی ایجاد کنند.

برای تلاش برای متعادل کردن سطح کلسیم در خون (از طریق هیپرپاراتیروئیدیسم ثانویه)، بدن شما کلسیم را از استخوان‌های شما می‌گیرد، که منجر به تسریع دمینرالیزاسیون استخوان می‌شود (زمانی که استخوان سریع‌تر از آن چیزی که بتواند اصلاح شود تجزیه می‌شود).

این می تواند بیشتر منجر به استئومالاسی (استخوان های نرم) در بزرگسالان و راشیتیسم در کودکان شود.

استئومالاسی و پوکی استخوان شما را در معرض افزایش خطر شکستگی استخوان قرار می‌دهد. راشیتیسم همان استئومالاسی است، اما فقط کودکان را مبتلا می‌کند.

از آنجایی که استخوان های کودک هنوز در حال رشد هستند، دمینرالیزاسیون باعث خم شدن استخوان‌ها می‌شود.

به ساخت استخوان‌ها و تقویت عضلات کمک می کند.

بدن ما برای استخراج صحیح کلسیم از غذاهایی که می خوریم به ویتامین D نیاز دارد. کمبود این ویتامین به این معنی است که نمی‌توانیم کلسیم کافی جذب کنیم. همچنین به بازسازی ساختارهای استخوانی کمک می‌کند و آنها را قوی‌تر می‌کند.

ضعف عضلانی ممکن است یکی دیگر از عوارض جانبی سطوح پایین ویتامین D، به ویژه در افراد مسن باشد. مطالعات متعدد نشان داده اند که مصرف مکمل های این ویتامین به طور قابل توجهی عملکرد عضلات را بهبود می بخشد. همچنین سطح مناسب این ویتامین به نوبه خود تعداد آسیب‌های ناشی از سقوط را کاهش می دهد.

یک پژوهش بر ساکنان یک خانه سالمندان نیز این موضوع را تایید کرده است. پژوهشگران دریافتند سالمندانی که مکمل‌های ویتامین و کلسیم سالم را دریافت کرده اند، 72 درصد کمتر از سایرین دچار ضعف عضلانی می‌شدند.

بیشتر بخوانید: آزمایش پوکی استخوان در مشهد

حفاظت از سلامت دهان و دندان

محققان فنلاندی اخیرا دریافتند که سطوح پایین ویتامین D با بیماری لثه مرتبط است. مطالعه آنها نشان داد که افراد مبتلا به بیماری مزمن لثه دارای سطوح بسیار پایین vitamin D در خون هستند.

یک مطالعه بیشتر در نروژ همچنین ارتباط بین از دست دادن دندان و قرار گرفتن در معرض نور خورشید را پیدا کرده است. تنها 11 درصد از کسانی که در جنوب این کشور زندگی می کنند دندان‌های خود را از دست داده اند، در حالی که این رقم در شمال 65 درصد است.

همانطور که می دانید ویتامین D به جذب کلسیم در بدن کمک می کند. برای سلامت دندان ها و لثه های شما مهم است. کارشناسان کمبود ویتامین D را با 2 مشکل عمده دهان مرتبط می دانند.

1. پوسیدگی دندان
   ویتامین D مهم است زیرا به جذب و حفظ کلسیم و فسفر برای معدنی شدن دندان و استخوان کمک می کند. با این حال، زمانی که سطح ویتامین D شما کم یا تنظیم نشده باشد، دندان‌های شما ممکن است ضعیف شوند. این شما را به شدت در برابر شکستگی، حفره و پوسیدگی آسیب پذیر می کند. مطالعه روی بزرگسالان آمریکایی نشان می دهد که سطوح پایین ویتامین D می تواند باعث پوسیدگی دندان شود.
2. پریودنتیت
   طبق مجله تحقیقات پریودنتال، سطوح پایین ویتامین D با افزایش خطر ابتلا به پریودنتیت مرتبط است. این به این دلیل است که ویتامین D با سیستم ایمنی بدن شما ارتباط دارد. به نظر می رسد این ویتامین تاثیر مثبتی بر التهاب و مواد معدنی دندان روی بافت های نزدیک دندان شما دارد.

کمبود ویتامین دی D احتمال موفیت ایمپلنت دندان را کاهش می‌دهد

ایمپلنت‌های دندانی را به طور کلی روشی ایمن برای جایگزینی دندان های از دست رفته در نظر داریم. این عملیات پزشکی به طور معمول توسط بسیاری از دندانپزشکان انجام می‌شود.

اما با وجود رعایت تمامی پروتکل‌های لازم و وجود سطح استخوانی کافی، چرا برخی از ایمپلنت‌ها در طی یک دوره ۲ تا ۸ هفته‌ای پس از کاشت ایمپلنت شکست می‌خورند؟

ممکن است به کمبودهای مختلفی نسبت داده شود که به دلیل دریافت ضعیف مواد مغذی با آن مواجه هستیم. یکی از اصلی ترین آنها کمبود ویتامین D است. این امر در جمعیت سالخورده که درصد بیشتری از ایمپلنت‌های دندانی قرار می‌گیرند، برجسته‌تر است.

مطالعات اخیر ایمپلنت دندان نشان داده است که در حالی که سیگار کشیدن و پریودنتیت ژنرالیزه معمولاً با افزایش تقریبی 50 تا 200 درصدی در شکست ایمپلنت دندان همراه است، کمبود ویتامین D با افزایش 300 درصدی در شکست اولیه ایمپلنت مرتبط است.

ویتامین D به شکل غیرفعال خود (ویتامین D3 یا کوله کلسیفرول) یک هورمون استروئیدی است که با قرار گرفتن کافی در معرض نور خورشید (اشعه ماوراء بنفش) در پوست سنتز می شود و یا از طریق رژیم غذایی به دست می آید.

درمان کمبود ویتامین دی: برای کمبود ویتامین D چه بخوریم؟

همانطور که گفتیم ویتامین D از دو روش مواد غذایی و ترشح در بدن ایجاد می شوند. با اینحال در نظر داشته باشید که وجود بیش از حد آن در بدن می‌تواند بیماری های زیادی ایجاد کند. برای جذب مناسب vitamin D این راه‌ها وجود دارند:

1-مواد غذایی مفید برای ویتامین دی D

با قراردادن این خوراکی‌ها در برنامه غذایی می توانید مقادیر از کمبود vitamin Dجلوگیری کنید:

• ماهی‌هایی نظیر سالمون، شاه ماهی و ساردین
• میگو
• زرده تخم مرغ
• قارچ ها
• شیر گاو
• شیر سویا
• آب پرتقال
• غلات

2- قرص‌های ویتامین D

اگر قرص را بعد از غذا بخورید بهتر جذب می‌شود. اما ممکن است همراه یا بدون غذا مصرف شود. تمامی دارو‌ها باید با مشورت پزشک مصرف شوند و قرص‌های vitamin D هم از این قاعده مثتثنی نیستند.

درصورتیکه از شکل مایع این دارو استفاده می‌کنید، دوز را با استفاده از دستگاه اندازه گیری/قاشق مخصوص اندازه گیری کنید. از قاشق خانگی استفاده نکنید زیرا ممکن است دوز مناسب را دریافت نکنید.

از آنجایی که قرص‌ها مقادیر بالایی vitamin D دارند حتما قبل از استفاده با پزشک مشورت نمایید.

3- جذب ویتامین d نور خوشید

استفاده از نور خورشید یکی از بهترین راه‌های در امان ماندن از عوارض کمبود ویتامین d بمشار می‌رود. هنگامی که پوست شما در معرض نور خورشید قرار می گیرد، vitamin D را از کلسترول تولید می‌کند.

اشعه ماوراء بنفش B (UVB) خورشید به کلسترول در سلول‌های پوست برخورد می‌کند و انرژی لازم برای سنتز vitamin D را فراهم می‌کند. توجه به این نکته مهم است که اشعه UVB خورشید نمی تواند از پنجره‌ها نفوذ کند. بنابراین افرادی که در کنار پنجره های آفتابی کار می‌کنند همچنان مستعد کمبود ویتامین D هستند.

انواع مختلف ویتامین D

دو شکل ممکن از ویتامین D در بدن انسان وجود دارد: ویتامین D2 و ویتامین D3. ما هر دو D2 و D3 به سادگی “ویتامین D” می‌نامیم. درک اینکه چقدر ویتامین D2 و D3 به طور خاص با یکدیگر متفاوت هستند بسیار مهم است.

• ویتامین D3 شکل ویتامین D است که بدن انسان با برخورد نور خورشید به پوست می‌سازد. بدن نمی تواند ویتامین D2 بسازد.
• ویتامین D3 در منابع غذایی حیوانی مانند ماهی‌های چرب و روغن ماهی، جگر، گوشت اندام‌ها و زرده تخم مرغ یافت می‌شود.
• ویتامین D2 عمدتاً از منابع گیاهی (مانند قارچ‌های وحشی) می‌آید و زمانی تشکیل می‌شود که انواع خاصی از گیاهان در معرض نور فرابنفش خورشید قرار می‌گیرند.
• تولید ویتامین D2 نیز هزینه کمتری دارد، بنابراین رایج‌ترین شکلی است که برای تقویت مواد غذایی مانند شیر، محصولات غلات و آب پرتقال استفاده می‌شود.

شباهت بین ویتامین D2 و ویتامین D3

در حالی که ترکیب شیمیایی و منابع آنها متفاوت است، ویتامین D2 و ویتامین D3 اشتراکات بسیار بیشتری دارند. هنگامی که مصرف می‌شود، هر دو ویتامین D2 و D3 باید از کبد و کلیه‌ها عبور کنند، جایی که به شکل فعال و قابل استفاده ویتامین D تبدیل می‌شوند. هر دو شکل ویتامین D به راحتی به عنوان مکمل های خوراکی بدون نسخه در دسترس هستند. با این حال، دوزهای بالای ویتامین D2 (تا 50000 IU یا واحدهای بین المللی) فقط از طریق نسخه در دسترس هستند.

کدام نوع ویتامین D بهتر است؟

مطالعات اخیر شامل دوزهای روزانه ویتامین D2 و ویتامین D3 نشان می‌دهد که آنها به همان اندازه در افزایش سطح ویتامین D شما مؤثر هستند. بنابراین، نوع ویتامین D که دریافت می‌کنید اهمیت کمتری نسبت به دریافت دوز مناسب دارد.

چه کسانی بیشتر در معرض کمبود ویتامین D هستند؟

افرادی که پوست تیره‌تری دارند بهتر از اشعه ماوراء بنفش محافظت می‌شوند – اما همچنین باید زمان بیشتری را در آفتاب بگذرانند تا همان مقدار ویتامین D تولید کنند که افراد با پوست روشن‌تر تولید می‌کنند. دکتر لیسی می‌گوید: «جمعیت سیاه‌پوست غیر اسپانیایی معمولاً دارای میزان بیشتری از کمبود ویتامین D هستند.

هر چه پوست شما تیره‌تر باشد، ویتامین D کمتری از قرار گرفتن در معرض نور خورشید تولید می‌کنید. افراد مسنی که در داخل خانه محبوس هستند، افراد چاق، افراد مبتلا به پوکی استخوان شناخته شده و افراد مبتلا به اختلالات سوء جذب مانند بیماری سلیاک یا بیماری التهابی روده نیز در معرض خطر کمبود ویتامین D هستند.

نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند به ویتامین D اضافی نیز نیاز دارند. شیرخواران تا 12 ماهگی باید روزانه 400 واحد بین المللی (10 میکروگرم) مصرف کنند، زیرا میزان ویتامین D شیر انسان کم است. اگر والدین نمی خواهند به نوزاد خود مکمل بدهند، والدین شیرده می توانند خودشان مکمل مصرف کنند.

دکتر لیسی توضیح می‌دهد که شیر آنها را غنی کنید. بیشتر شیرخشک‌های شیرخوار حاوی حداقل 400 واحد بین‌المللی در لیتر ویتامین D هستند، بنابراین نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌شوند نیز برای رسیدن به این هدف نیاز به مکمل دارند، مگر اینکه روزانه حداقل 1000 میلی‌لیتر شیر خشک مصرف کنند.

دلایل کمبود ویتامین D دی

افرادی که سطح کافی ویتامین D ندارند ممکن است به یکی از دلایل زیر دچار کمبود شوند:

• قرارنگرفتن در معرض نور آفتاب.
• رنگدانه پوست تیره تر.
• سوء تغذیه.
• نارسایی کلیه یا کبد، که از پردازش کافی ویتامین D توسط بدن جلوگیری می‌کند.
• داروهای خاص.
• انواع خاصی از سرطان، مانند لنفوم.
• سابقه خانوادگی کمبود ویتامین D یا راشیتیسم در دوران کودکی.

علاوه بر این، برخی از افراد شرایط سلامتی دارند که جذب ویتامین D را برای آنها دشوار می کند، از جمله:

• بیماری التهابی روده (بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو)
• بیماری سلیاک
• فیبروز سیستیک
• افرادی که برای کاهش وزن جراحی چاقی انجام داده اند
• افرادی که قسمت هایی از روده کوچک را برداشته اند (رزکسیون)
• وضعیتی که بر لوزالمعده تأثیر می گذارد، مانند نارسایی برون ریز پانکراس

پیشنهاد شده است که کمبود ویتامین D ممکن است در برخی شرایط مانند فیبرومیالژیا، سندرم خستگی مزمن و مولتیپل اسکلروزیس نقش داشته باشد.

با این حال، هنوز یک رابطه علّی محکم بین کمبود ویتامین D و این شرایط و سایر شرایط، همراه با مزایای درمانی مکمل ویتامین D ایجاد نشده است.

آیا ویتامین D می‌تواند مضر باشد؟

هیپرویتامینوز D یک بیماری نادر اما جدی و خطرناک است. این بیماری زمانی رخ می دهد که سطح ویتامین D بدن از سطح معمول فراتر رود.این اتفاق معمولاً توسط دوزهای زیاد مکمل های ویتامین D ایجاد می‌شود. رژیم غذایی یا قرار گرفتن در معرض نور خورشید عامل این عارضه نیستند. زیرا بدن مقدار ویتامین D تولید شده توسط قرار گرفتن در معرض نور خورشید را تنظیم می‌کند. در مورد مواد غذایی نیز آنها حاوی مقادیر زیادی ویتامین D نیستند.

پیامد اصلی سمیت ویتامین D تجمع کلسیم در خون شما (هیپرکلسمی) است. هیپرکلسمی تهوع و استفراغ، ضعف و تکرر ادرار ایجاد می‌کند. این مشکل درصورت پیشرفت به درد استخوان و مشکلات کلیوی مانند تشکیل سنگ های کلسیمی تبدیل شود.

چه میزان ویتامین D باعث بروز بیماری می‌شود؟

مصرف روزانه 60000 واحد بین المللی (IU) ویتامین D به مدت چند ماه، باعث مسمومیت می‌شود. این سطح چندین برابر بیشتر از مقدار مجاز رژیم غذایی توصیه شده ایالات متحده (RDA) برای اکثر بزرگسالان 600 واحد بین المللی ویتامین D در روز است.

دوزهای بالاتر از RDA گاهی اوقات برای درمان مشکلات پزشکی مانند کمبود ویتامین D استفاده‌ می‌شود، اما این دوزها فقط تحت نظر پزشک برای یک بازه زمانی مشخص داده می‌شوند. هنگامی که فردی دوزهای بالای ویتامین D مصرف می‌کند، سطح خون باید کنترل شود.

درمان شامل قطع مصرف ویتامین D و محدود کردن کلسیم در رژیم غذایی است. پزشک شما همچنین ممکن است مایعات و داروهای داخل وریدی مانند کورتیکواستروئیدها یا بیس فسفونات‌ها را تجویز کند. (منبع)

پرسش و پاسخ در مورد کمبود ویتامین D